Uwarunkowania rynkowe i prawno – administracyjne dla prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce
W Polsce działalność gospodarczą można prowadzić w formach zbliżonych do występujących w innych krajach europejskich. Wśród dostępnych form działalności można wyróżnić:
- Spółki handlowe, czyli formy współdziałania w celu zarobkowym co najmniej dwóch osób, za wyjątkiem spółki z o.o. i akcyjnej, które może założyć jeden podmiot. Spółka powstaje w wyniku zawarcia umowy, w której wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów oraz ewentualnie przez współdziałanie w inny określony sposób. Funkcjonowanie spółek handlowych regulują przepisy prawa oraz wspólnicy bądź akcjonariusze
w umowie albo statucie spółki.
Spółki handlowe dzielą się na:
– spółki kapitałowe (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz akcyjna);
– spółki osobowe (spółka jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna).
- Oddział przedsiębiorcy zagranicznego – poprzez oddział przedsiębiorca zagraniczny może prowadzić w Polsce działalność gospodarczą w takim zakresie, w jakim ją wykonuje w kraju swojej siedziby.
- Przedstawicielstwo przedsiębiorcy zagranicznego – posiadanie w Polsce przedstawicielstwa umożliwia przedsiębiorcy zagranicznemu wykonywanie działalności jedynie w zakresie swojej reklamy i promocji.
- Indywidualną działalność gospodarczą (w tym w ramach spółki cywilnej).
Opodatkowanie dochodu
Istotną różnicą pomiędzy prowadzeniem działalności gospodarczej w formie spółki osobowej oraz kapitałowej jest sposób ich opodatkowania.
- Podatnikami w spółce osobowej (z wyjątkiem spółki komandytowo-akcyjnej) są wyłącznie wspólnicy tych spółek, a nie sama spółka. Stąd też opodatkowaniu podlega wyłącznie dochód uzyskany przez wspólnika. W zależności od tego, czy wspólnik jest osobą fizyczną, czy prawną, będzie on podlegał podatkowi dochodowemu od osób fizycznych (PIT) lub prawnych (CIT).
- Dochód spółki kapitałowej (a także spółki komandytowo-akcyjnej) podlega opodatkowaniu dwukrotnie – raz na poziomie spółki jako podatnika podatku dochodowego od osób prawnych,
a następnie – na poziomie wspólnika uzyskującego wypłatę dywidendy.
Założenie i rejestracja firmy
W 2011 r. wprowadzono Centralną Ewidencję i Informację o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Wniosek o wpis do tej ewidencji to podstawowy obowiązek nowego przedsiębiorcy, bez którego nie można prowadzić działalności gospodarczej. Wniosek należy złożyć przez Internet lub osobiście w odpowiednim urzędzie gminy lub wysłać listem poleconym.
Wniosek CEIDG-1 dla osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą jest jednocześnie:
- wnioskiem o nadanie numeru REGON,
- wnioskiem o nadanie NIP,
- oświadczeniem o wyborze formy opodatkowania (zasady ogólne, podatek liniowy, ryczałt lub karta podatkowa),
- zgłoszeniem płatnika składek do ZUS.
Generalnie, rozpoczęcie działalności gospodarczej jest możliwe już w chwili złożenia wniosku o wpis do ewidencji. Wpis jest dokonywany nie później niż następnego dnia roboczego po dniu wpływu poprawnego wniosku do ewidencji. Zaświadczeniem o wpisie w CEIDG jest wydruk ze strony internetowej CEIDG (www.ceidg.gov.pl). Wydruk ten jest podstawowym dokumentem potwierdzającym posiadanie statusu przedsiębiorcy, którym na co dzień można się posługiwać w relacjach z instytucjami i podmiotami zewnętrznymi. Założenie firmy w Polsce trwa 1 dzień, na uzyskanie numeru NIP (jeżeli go nie posiadamy) czekamy do 3 dni, choć firma działania może podjąć już wcześniej.
Poszukiwanie miejsca pod inwestycję
Inwestor rozważający rozpoczęcie działalności inwestycyjnej w regionie nie musi szukać indywidulanie terenu aktywizacji gospodarczej w poszczególnych gminach. Ściśle sprofilowane zapytanie, które określać będzie generalne oczekiwania (np. rodzaj poszukiwanej nieruchomości, wielkość, odległość od węzłów komunikacyjnych, zapotrzebowanie na media, oczekiwania wobec rynku pracy itp.), powinno zostać przekazane do wyspecjalizowanych instytucji mających dostęp do baz danych terenów inwestycyjnych z regionu. Kontakt z tymi podmiotami gwarantuje dostęp i weryfikację ofert.
Przygotowanie inwestycji – pozwolenia
Nabycie nieruchomości z zamiarem przeznaczenia jej pod planowaną inwestycję wymaga uprzedniego sprawdzenia kilku istotnych informacji, w tym przede wszystkim należy:
- sprawdzić, czy nieruchomość jest objęta miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, dalej zwanym „planem miejscowym”,
- ustalić, czy nieruchomość, na której ma powstać inwestycja, jest przeznaczona do użytku:
- rolnego,
- przemysłowego,
- budowlanego,
- ustalić, czy zbywca nieruchomości ma do niej tytuł prawny oraz czy innym podmiotom
w szczególności państwowym lub samorządowym, nie przysługuje prawo pierwokupu lub inne uprawnienia bądź roszczenia w stosunku do nabywanej nieruchomości.
Zakładając, że nieruchomość ma przejrzysty stan prawny i zgodnie z przepisami może być przeznaczona pod przewidywany rodzaj inwestycji, można rozpocząć proces budowlany.
W jego toku wymagane jest uzyskanie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę, wydawanej
w oparciu o przepisy prawa budowlanego oraz postępowania administracyjnego.
Decyzja o pozwoleniu na budowę może być wydana:
- bezpośrednio w oparciu o postanowienia planu miejscowego,
- jeżeli taki plan nie obowiązuje, na podstawie decyzji o warunkach zabudowy w okresie jej ważności.
Istotnym elementem warunkującym proces uzyskania pozwolenia na budowę jest nabycie decyzji
o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia (w skrócie decyzja środowiskowa). Jest to obowiązkowa decyzja administracyjna wydawana przez odpowiedni urząd gminy
i stanowić może element dalszego procesu uzyskiwania pozwoleń administracyjnych na realizację przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, czyli Oceny Oddziaływania na Środowisko.
W wypadku braku planu miejscowego, do czasu uchwalenia przez właściwe organy planów, inwestorzy są zmuszeni uzyskać decyzję o warunkach zabudowy („WZ”), będącą niezbędnym warunkiem ubiegania się o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę. Inwestor składa stosowny wniosek o wydanie decyzji
o warunkach zabudowy do właściwego ze względu na położenie terenu organu:
- wójta, burmistrza albo prezydenta miasta,
- wojewody – w odniesieniu do terenów zamkniętych w rozumieniu przepisów Prawa budowlanego,
- wójta, burmistrza lub prezydenta – na obszarze właściwości którego znajduje się większa część terenu inwestycji – w przypadku inwestycji wykraczających poza obszar jednej gminy.
Roboty budowlane można co do zasady rozpocząć jedynie na podstawie ostatecznej, niezaskarżalnej decyzji o pozwoleniu na budowę wydanej przez właściwy organ – starostę (prezydenta miasta) albo wojewodę.
Prawidłowe zakończenie procesu budowlanego wymaga również, w przypadkach przewidzianych w prawie budowlanym, uzyskania pozwolenia na użytkowanie obiektu. Niekiedy również, ze względu na charakter inwestycji, jej nietypowe usytuowanie lub inne specyficzne właściwości – mogą być wymagane dodatkowe decyzje poprzedzające prawidłowe rozpoczęcie bądź zakończenie inwestycji.
Zakup ziemi
Aby nabyć nieruchomość w Polsce cudzoziemiec (osoba nie mająca obywatelstwa polskiego), nie będący obywatelem Unii Europejskiej ani Norwegii, Islandii, Lichtensteinu i Konfederacji Szwajcarskiej, musi uzyskać zezwolenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Zezwolenia wymaga w szczególności nabycie przez cudzoziemca nieruchomości, a także nabycie przez niego prawa użytkowania wieczystego. Użytkowanie wieczyste jest specyficznym prawem zbliżonym do prawa własności, jednakże jest ograniczone w czasie (może przysługiwać przez okres nie dłuższy niż 99 lat).
W celu uzyskania zezwolenia cudzoziemiec powinien wystąpić z wnioskiem o wydanie zezwolenia.
Budowa siedziby/zakładu
Rozpoczęcie budowy zakładu odbywa się na podstawie ostatecznego pozwolenia wydanego przez właściwy organ i jest finałem starań związanych z uzyskaniem odpowiednich pozwoleń, na co należy przeznaczyć, w zależności od charakteru inwestycji, od 6-12 miesięcy. Uczestnikami procesu budowlanego, według prawa są: inwestor, inspektor nadzoru inwestorskiego, projektant, kierownik budowy lub kierownik robót. Inwestor jest obowiązany zawiadomić o zamierzonym terminie rozpoczęcia robót budowlanych, dla których wymagane jest pozwolenie na budowę, zgłoszenie budowy właściwy organ (Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego) oraz projektanta sprawującego nadzór nad zgodnością realizacji budowy
z projektem.
Infrastruktura telekomunikacyjna i informatyczna
Dzięki wsparciu funduszy unijnych w województwie została stworzona sieć szkieletowa, będąca podstawą do dalszej informatyzacji regionu. W celu podłączenia do sieci jednostki prowadzące działalność gospodarczą muszą przedstawić odpowiednie dokumenty:
- dokumenty rejestracyjne firmy,
- dokument potwierdzający status prawny oraz siedzibę,
- potwierdzenie tytułu prawnego do lokalu, w którym będzie instalowane
zakończenie sieci, - oryginał odpisu z Krajowego Rejestru Sądowego.
Outsourcing usług
W globalnym świecie relacji biznesowych coraz silniejszą rolę odgrywają firmy świadczące outsourcing usług. Również Wielkopolska, ze względu na liczbę podmiotów gospodarczych, stała się atrakcyjnym rynkiem dla takich działań. Bez problemu można znaleźć tu firmy z branży BPO (Business Process Outsourcing), SCC (Shared Services Centers), R&D (Research and Development) czy HR, które świetnie zrealizują zadania zlecone, zmniejszając jednocześnie koszty funkcjonowania firm.
Rekrutacja pracowników
Planując inwestycję wiemy jakie będzie zapotrzebowanie na pracowników wykonujących określone zadania. Działania rekrutacyjne powinny być podejmowane już w trakcie budowy zakładu. Istotny w tym wypadku jest kontakt i wsparcie Wojewódzkiego Urzędu Pracy oraz powiatowych urzędów pracy, które dysponują informacją na temat potencjału rynku pracy oraz dostępnych pracownikach o określonym wykształceniu i doświadczeniu zawodowym. Instytucje te realizują również różne programy mające na celu promocję zatrudnienia, z których skorzystać mogą pracodawcy. Nie znając lokalnego rynku pracy, w powyższych wyzwaniach bardzo pomocne są także firmy rekrutacyjne, mające dostęp do pracowników, świadczące usługi weryfikacji i rekrutacji. Sprecyzowanie oczekiwań wobec nowych pracowników pozwoli, dzięki zatrudnieniu firm rekrutacyjnych, wyłonić najlepszych kandydatów zarówno na stanowiska kierownicze, jak i niższego szczebla.
Zatrudnienie pracowników
Kodeks pracy to podstawowy oraz najważniejszy akt prawny regulujący relacje pomiędzy pracodawcami
a pracownikami, opisujący warunki, na jakich może być świadczona praca na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.
Umowa o pracę może być zawarta:
- na czas nieokreślony,
- na czas określony,
- na czas wykonania określonej pracy,
- w celu zastępstwa pracownika – w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy; pracodawca może w tym celu zatrudnić innego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony, obejmujący czas tej nieobecności.
Umowę o pracę zawiera się na piśmie. Umowa o pracę powinna być podpisana nie później niż w dniu podjęcia pracy przez pracownika.
Umowę o pracę można rozwiązać na kilka sposobów:
- za porozumieniem stron,
- przez oświadczenie jednej ze stron umowy o pracę (pracodawcy lub pracownika) z zachowaniem tzw. okresu wypowiedzenia,
- przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia.
Umowa zawarta na okres próbny rozwiązuje się z upływem tego czasu, a przed jego upływem może być rozwiązana za wypowiedzeniem.
Zgodnie z Kodeksem pracy czas pracy standardowo wynosi do 8 godzin na dobę oraz przeciętnie 40 godzin tygodniowo. Możliwe zmiany dotyczą pracy w ruchu ciągłym oraz pracy w godzinach nadliczbowych dopuszczalnej w liczbie do 150 godzin rocznie dla danego pracownika. Tygodniowy czas pracy łącznie
z godzinami nadliczbowymi nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym.